जेव्हा पासून भारत सरकार ने Cashless Economy वर जोर दिला आहे तेवा पासून ऑनलाइन पैशांची देवाण घेवाण मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे. ऑनलाइन पैसे पाठवण्याचा आणि ऑनलाइन पेमेंट करण्याचा UPI हा एक अतिशय सोपा मार्ग आहे, ज्याद्वारे आपण जास्त माहिती न टाकता कोणालाही सहजपणे पैसे पाठवू शकतो. आज आपण यूपीआय (UPI) म्हणजे काय, यूपीआय (UPI) चा फुलफॉर्म काय आहे, यूपीआय (UPI) कसे कार्य करते या सर्व विषयांबद्दल जाणून घेणार आहोत. चला तर मग बघूया UPI information in marathi संपूर्ण माहिती या लेख मध्ये आणि आपले ज्ञान वाढवूया.
विशेषतः जेव्हा भारतात नोटाबंदी झाली होती, तेव्हा लोकांना बँकेतून पैसे काढण्यासाठी खूपच अडचणी येत होत्या, त्यामुळे आताच्या घडीला ऑनलाइन पेमेंटचा वापर अतिशय वेगाने होऊ लागला. ऑनलाइन बँकिंगच्या सुलभ आणि फायदेशीर मार्गामुळे, गेल्या काही वर्षांत त्याचा वापर करणाऱ्यांची संख्या मोठ्या झपाट्याने वाढली आहे.
मागील काही वर्षांपूर्वी बोलायचे झाले तर, Online Money Transfer करण्यासाठी इंटरनेट बँकिंग (Internet Banking) हा फक्त एकमेव पर्याय होता आणि जर एखाद्याने ऑनलाइन शॉपिंग केली असेल तर त्याच्या पेमेंटसाठी डेबिट कार्ड किंवा क्रेडिट कार्ड वापरण्यात यायचे. इंटरनेट बँकिंगमध्ये पैसे पाठवण्यासाठी, नाव, बँक खाते क्रमांक, IFSC कोड अशी अनेक माहिती अचून त्या मध्ये टाकावी लागते. पण UPI मध्ये तसे काहीच नाही. याद्वारे तुम्ही फक्त एका मोबाईल क्रमांकानेच कोणालाही अगदी सोप्या पद्धतीने पैसे पाठवू शकता.
हे पण वाचा : GDP कसा मोजला जातो आणि GDP म्हणजे काय | What is GDP meaning in Marathi 2024
यासोबतच UPI ने ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पेमेंट पद्धती अगदी सोपे केले आहे. ऑनलाइन मोबाइल रिचार्ज, वीज बिल भरण्यापासून ते कोणत्याही प्रकारचे ऑनलाइन शॉपिंग बिल UPI ने सहज करता येते. यातील चांगली गोष्ट अशी आहे की यामध्ये तुम्हाला तुमच्या बँक खात्याचा किंवा डेबिट कार्ड / क्रेडिट कार्ड बद्दलची कोणताही माहिती टाकण्याची गरज नसते आणि त्यामुळे होणार्या फ्रौड पासूनही आपण वाचतो.
UPI म्हणजे काय: What is UPI in Marathi
UPI सुरू करण्यासाठी नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने पुढाकार घेतला. जरी UPI पेमेंट प्लॅटफॉर्म 2015 मध्ये सुरू झाले असले तरी त्यात खरी भरभराट भारतात 2016 मध्ये नोटाबंदीनंतर झाली. UPI चे सर्व व्यवहार NPCI च्या देखरेखीखाली केले जातात. याशिवाय सर्व बँका आणि त्यांच्या एटीएममधून पैसे काढण्याचे कामही या संस्थेमार्फत केले जाते.
UPI हे एकमेव प्लॅटफॉर्म बनले आहे जिथे विविध बँकांच्या विविध सेवांचा वापर करता येतो. तुम्ही कोणत्याही UPI सपोर्टिंग बँकेचा तुमचा स्वतःचा UPI ID तयार करू शकता ज्याचा वापर मनी ट्रान्सफर आणि ऑनलाइन पेमेंटसाठी केला जाऊ शकतो.
तुम्ही रिअल-टाइममध्ये अगदी सोप्या पद्धतीने एका बँकेतून दुसऱ्या बँकेत पैसे पाठवू शकता. UPI द्वारे कोणतेही पेमेंट करण्यासाठी, तुम्हाला फक्त मोबाईल नंबर, आधार क्रमांक किंवा UPI ID (व्हर्च्युअल पेमेंट पत्ता) याची गरज लागते.
यूपीआय (UPI) फुलफॉर्म in Marathi | What is Full Form of UPI in Marathi
UPI चा फुलफॉर्म मराठीमध्ये “युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (Unified Payments Interface)” असा होतो.
UPI कसे वापरावे: UPI ID आणि Pin कसा तयार करायचा?
UPI ची पेमेंट सुविधा वापरण्यासाठी, प्रथम तुम्हाला तुमचा UPI ID तयार करावा लागेल जो तुमच्या बँक खात्याशी लिंक केला जाईल. यानंतर, जेव्हाही तुम्ही पैसे पाठवता किंवा त्या UPI ID ने कोणतेही बिल भरता तेव्हा ते पैसे तुमच्या बँक खात्यातून कापले जातील.
ही सुविधा पुरवणाऱ्या कोणत्याही UPI अॅपवरून तुम्ही UPI ID सेटअप करू शकता. BHIM UPI, Google Pay, Paytm, PhonePe ही अशी काही अॅप्स आहेत जिथून तुम्ही तुमचा UPI ID अतिशय सोप्या पद्धतीने तयार करू शकता. UPI ID तुमच्या मोबाईल नंबरने सुरू होतो किवा तुमच्या Email ID ने ही सुरु होतो, त्यानंतर @ आणि त्यानंतर तुम्ही ज्या अॅपवरून UPI ID तयार करत आहात त्याचे चिन्ह येते. उदाहरणार्थ BHIM UPI ID 92207*****@UPI किवा marathisevak@UPI असे असेल. त्याचप्रमाणे, PayTM वरून तयार केलेला UPI ID 92207*****@paytm किवा marathisevak@UPI असा असेल.
हे पण वाचा: पेन ड्राईव्ह म्हणजे काय आणि पेन ड्राईव्ह कसे कार्य करते?
UPI ID कसा तयार करायचा?
नवीन UPI ID तयार करण्याची प्रक्रिया सर्व प्लॅटफॉर्मवर जवळपास सारखीच असते. UPI ID तयार करण्यासाठी डेबिट कार्ड/एटीएम/क्रेडिट कार्ड आवश्यक असेलआपल्याला फक्त खाली नमूद केलेल्या सोप्या स्टेप्स ला अनुसरण करावे लागेल.
- UPI ID जनरेट करण्यासाठी फोनमध्‍ये UPI अॅप असायला हवे. तुम्ही BHIM अॅप Play Store अथवा App Store येथून Download करू शकता.
- Download केलेल्या अॅपवर जाऊन, तुम्हाला प्रथम तुमचे UPI प्रोफाइल तयार करावे लागेल, ज्यासाठी तुमच्याकडे नोंदणीकृत मोबाइल नंबर असणे आवश्यक आहे जो तुमच्या बँक खात्याशी जोडलेला आहे. तुमचा मोबाईल नंबर एसएमएसद्वारे Verify केला जाईल.
- यानंतर तुम्हाला तुमचे बँक खाते जोडावे लागेल. Add Account Option वर जाऊन तुमची बँक निवडा. येथे तुम्हाला तुमच्या डेबिट कार्ड/एटीएम कार्ड ची काही माहिती विचारली जाईल जशी कि डेबिट कार्ड/एटीएम कार्ड चा Card Number, त्याची Expiry Date, त्या कार्ड वरील वापरकर्त्याचे नाव आणि कार्ड मागील तीन अंकी CVV Number.
- तुमचे खाते जोडल्या नंतर, तुम्हाला UPI पिन तयार करावा लागेल जो 4 क्रमांकाचा असेल. तुम्हाला एक UPI पिन तयार करावा लागेल जो तुम्हाला लक्षात ठेवता येईल, तुम्हाला कोणतेही पेमेंट करण्यासाठी त्याची आवश्यकता असेल. त्या UPI शिवाय तुम्ही कोणालाही Payment करू शकणार नाही.
BHIM UPI वरून पैसे कसे Transfer करायचे?
सर्वात लोकप्रिय UPI अॅप्समध्ये, सर्वात वरचे नाव हे BHIM UPI अॅप चे येते. जे वापरण्यास अतिशय सोपे आहे आणि ते स्वतः NPCI ने तयार केले आहे. तुम्ही हे UPI अॅप Android आणि iOS (Apple फोन) दोन्हीवर इंस्टॉल करू शकता. UPI ID तयार करण्यासाठी, UPI पिन तयार करण्यासाठी BHIM अॅप देखील वापरू शकता.
- BHIM UPI अॅपने पैसे पाठवणे खूप सोपे आहे. BHIM अॅप आपल्या वापरकर्त्यांना मोबाईल नंबर, UPI ID किंवा बँक खाते + IFSC कोडद्वारे कोणालाही पैसे पाठविण्याचे स्वातंत्र्य देते.
- UPI ID तयार केल्यानंतर, तुम्हाला BHIM UPI अॅप मधील सेंड या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
- आता तुम्हाला ज्या व्यक्तीला पैसे पाठवायचे आहेत त्याचा मोबाईल नंबर किंवा UPI ID टाकावा लागेल. तुम्हाला कोणत्याही UPI ID शिवाय एखाद्याच्या बँक खात्यात थेट पैसे टाकायचे असतील, तर तुम्ही त्याच्या खाते क्रमांकासह IFSC कोड देखील टाकू शकता आणि पैसे Transfer करू शकता.
- यानंतर, तुम्हाला जी रक्कम पाठवायची आहे ती भरावी लागेल आणि खाली दिलेल्या पे बटणावर क्लिक करा. तुम्हाला तुमचा UPI पिन विचारला जाईल, जो त्यांनी टाकला, पैसे पाठवले जातील.
UPI सपोर्ट बँका कोणत्या आहेत आणि UPI अॅप्स कोणते आहेत?
- स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI)
- पंजाब नॅशनल बँक (PNB)
- HDFC बँक
- ICICI बँक
- Axis बँक
- UCO बँक
- State Bank of India (SBI)
- Punjab National Bank (PNB)
- HDFC Bank
- ICICI Bank
- Axis Bank
- UCO Bank
- Yes Bank
- Union Bank of India
- Bank of Maharashtra
- Canara Bank
- Bank of Baroda
- Central Bank of India
- Federal Bank
- Karnataka Bank
- IDBI Bank
- Oriental Bank of Commerce
- Paytm Payments Bank
- Syndicate Bank
- Allahabad Bank
- Vijaya Bank
इत्यादी बँका UPI आणि UPI अॅप्स ला सपोर्ट करतात. तुम्ही या बँकांच्या UPI चा अगदी सोप्या पद्धतीने वापर करू शकता.
येथे UPI सपोर्टेड बँकांची संपूर्ण यादी पहा: येथे क्लिक करा
तुम्हाला UPI पेमेंटसाठी सर्वात लोकप्रिय BHIM अॅप बद्दल माहित असेलच. पण याशिवाय, असे अनेक प्लॅटफॉर्म आहेत, ज्याद्वारे तुम्ही UPI अॅपद्वारे सहजपणे पैसे व्यवहार करू शकता. हे UPI अॅप्स भारतात वापरले जातात.
- BHIM
- PhonePe
- Paytm
- MobiKwik
- Truecaller
मित्रांनो, आशा आहे की UPI शी संबंधित संपूर्ण माहिती तुम्हाला मिळाली आहे, UPI काय आहे, UPI कसे कार्य करते, UPI ID कसा बनवायचा, UPI पिन कसा बनवायचा, मराठीमध्ये UPI चा Full Form काय आहे? यांसारख्या अनेक प्रश्नांची उत्तरे मिळाली असतील. जर तुम्हाला आमचा हा लेख आवडला असेल तर ही माहिती फेसबुक, ट्विटर, इंस्टाग्राम, Whatsapp सारख्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर नक्की शेअर करा आणि खाली कमेंट करायला विसरू नका.
जय हिंद !